Traumacentrum Léonce Roels

EMDR of Eye Movement Desensitization and Reprocessing is een vorm van therapie die onverwerkte herinneringen helpt verwerken. 
Vaak liggen pijnlijke ervaringen aan de basis van problemen in ons leven. Duidelijke voorbeelden zijn traumatische ervaringen zoals sexueel misbruik, lichamelijk geweld of ernstige emotionele verwaarlozing die kunnen leiden tot een negatief zelfbeeld, problemen met het vertrouwen van de ander of een overmatige neiging om alles in het leven proberen te controleren.

Ook ervaringen waar niet zozeer de intensiteit alswel de chroniciteit of de herhaling van het gebeuren kenmerkend waren, kunnen sporen hebben nagelaten bij de persoon. Een voorbeeld daarvan is het kind dat gedurende jaren geplaagd/gepest wordt omwille van de kleur van zijn haar of de dikke brilglazen en eveneens een negatief zelfbeeld heeft ontwikkeld.

Soms is het verband tussen de pijnlijke ervaringen en actuele probleem duidelijk, zoals schrik om met de auto te rijden na een auto-ongeluk, vaak is die link veel minder duidelijk. De eerste fase van de EMDR-therapie zal er dan ook uit bestaan om na te gaan of het huidig probleem sowieso gelinkt kan worden aan pijnlijke, onverwerkte herinneringen.

EMDR is een psychotherapeutische benadering die zoals alle therapieën bestaat uit drie elementen:

Hoewel het na 25 jaar wetenschappelijk onderzoek onomstotelijk vast staat dat EMDR werkt, weet niemand precies waarom. Er zijn een aantal ideeën over de werkingsmechanismen, die meestal gebaseerd zijn op neurobiologische gegevens, maar er is nog geen sluitende uitleg voor de positieve resultaten.

Francine Shapiro heeft een heel mooie theorie uitgewerkt, die gebaseerd is op het principe dat iedereen van ons beschikt over een aangeboren informatieverwerkingssysteem.

We maken veel dingen mee in ons leven die we normaal gezien spontaan verwerken. Ook al was het lastig in het begin, na een tijdje kunnen we denken aan wat gebeurd is zonder dat we het er emotioneel nog moeilijk mee hebben of dat we er ons lichamelijk slecht bij voelen. We kunnen op een objectieve, rationele manier naar de gebeurtenis uit het verleden terugkijken. Het is normaal dat we na een traumatische gebeurtenis in shock kunnen zijn, maar het aangeboren verwerkingsmechanisme zal ons helpen om de informatie van wat we hebben meegemaakt een plaats te geven. Dit proces kan tijd vragen. Denk bijvoorbeeld aan een overlijden.

Het is pas wanneer ons verwerkingsmechanisme niet in staat is de informatie te verwerken -omwille van de intensiteit of de chroniciteit van de ervaring- dat we gaan spreken over onverwerkte herinneringen. Aangezien de persoon de informatie op het moment zelf niet kan verwerken, wordt die informatie opzij geschoven (in het vriesvak gezet) en in zijn oorspronkelijk vorm opgeslagen. 

Zolang die informatie niet is verwerkt blijft de persoon kwetsbaar en zal de herinnering kunnen worden geactiveerd door allerlei prikkels uit de omgeving. Een onschuldige opmerking over het uiterlijk van de partner krijgt een andere dimensie wanneer het gaat om iemand die als kind omwille van het uiterlijk gepest is geweest. Een aanraking door een geliefde voelt helemaal anders aan wanneer misbruikervaringen door die aanrakingen worden geactiveerd.

EMDR bestaat eruit deze onverwerkte informatie op te sporen om die vervolgens te helpen verwerken door het aangeboren informatieverwerkingssysteem te stimuleren. Hoe dit dan precies gebeurt in EMDR is het derde punt.

EMDR is een geprotocolleerde benadering, die enerzijds houvast biedt omwille van de structuur, maar anderzijds voldoende vrijheid biedt om rekening te houden met elke individuele patiënt.

EMDR bestaat uit 8 fasen en wordt niet enkel toegepast op herinneringen uit het verleden, maar ook op actuele problemen en zelfs geanticipeerde problemen in de toekomst.

De meeste mensen denken bij EMDR enkel aan de oogbewegingen, waarbij de ogen van de patiënt in cadans de links-rechts bewegingen van de hand van de therapeut volgen. Ook afwisselend links-rechts tikken of bilaterale klikjes in een koptelefoontje worden gebruikt, terwijl de patient denkt aan de pijnlijke herinnering. Maar EMDR is meer dan alleen de bilaterale stimulatie waarvoor het bekend staat. De bilaterale stimulatie is slechts één component van het protocol. Het is wel de meest in het oog springende.

De EMDR-therapeut doet echter veel meer en volgt daarbij de 8 fasen:

Fase 1: bij het beluisteren van de patiënt zoeken naar het verband tussen de klacht en onverwerkte herinneringen

Fase 2: de cliënt goed voorbereiden op het werk en hem/haar stabiliseren indien nodig

Fase 3: de onverwerkte informatie op een goede manier activeren (het vriesvak openen)

Fase 4: het aangeboren informatieverwerkingssysteem de informatie laten verwerken tijdens de bilaterale stimulatie en de patiënt daarbij op de juiste manier begeleiden.

Fase 5: De positieve gedachten waar de patiënt spontaan toe komt helpen versterken

Fase 6: Controleren van de lichamelijke reactie bij het denken aan de herinnering

Fase 7: Op een goede manier de sessie afsluiten

Fase 8: In de daaropvolgende sessie het effect op de patiënt opvolgen en verder gaan met de verwerking indien nodig.

EMDR is een gespecialiseerde behandeling die enkel door goed opgeleide therapeuten mag worden toegepast. Zoals elke methode is ook EMDR pas veilig en efficiënt in de handen van een bekwame EMDR-terapeut. 

De vakvereniging voor EMDR-therapeuten in België is EMDR-België vzw. Deze vereniging heeft tot doel de kwaliteit van EMDR in België te garanderen. Therapeuten die lid zijn van deze vereniging zijn op een degelijke manier opgeleid en onderschrijven de deontologische code van de vereniging. Voor meer informatie surf naar www.emdr-belgium.be